اختصاصی خبرراست/کیمیا اخباری

 

چک سندی است که بر طبق آن صاحب حساب بانکی با صدور چک می تواند خودش شخصا و یا با تحویل چک به فرد دیگر، از حساب بانکی خود پول برداشت کند.

انواع چک:
بسیاری از مردم نمی دانند چند نوع چک وجود دارد. در اینجا انواع چک را نام می بریم و به اختصار توضیح می دهیم .

چک عادی:

چکی است که صاحب حساب صادر می کند و به سایر افراد می دهد. دارنده چک یعنی کسی که چک به نام او صادر شده است با مراجعه به بانک می تواند وجه آن را وصول کند .اعتبار آن صرفا اعتبار صاحب حساب است.

چک تضمین شده:

چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک صادر می شود و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می شود، برخلاف چک عادی که توسط صاحب حساب صادر می شود. بنابراین هر فردی می تواند از بانک تقاضای چک تضمین شده بنماید. این چک مطمئن و قابل اطمینان است و با مراجعه به هر یک از شعب بانک صادر کننده در سراسر کشور قابل وصولند.

چک مسافرتی :

چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان وکارگزاران آن پرداخت می‏گردد.

♦️نکته:

چک‏های صادره عهده بانک‏هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‏شوند همچنین شعب آن‏ها در خارج از کشور درحکم سند لازم‏الإجراء است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هرعلت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم‏ پرداخت گردد می‏تواند طبق قوانین و آیین‏ نامه‏ های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادر کننده وصول نماید.

طرفین چک:

♦️ صادرکننده چک :
شخصی است که چک را صادر می نماید. صادر کننده چک باید در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ مذکور در بانک محال علیه وجه نقد داشته باشد و نباید تمام یا قسمتى از وجهى را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتى از بانک خارج نماید یا دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک را به صورتى تنظیم نماید که بانک به عللى از قبیل عدم مطابقت امضاء یا قلم‏خوردگى در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خوددارى نماید. هرگاه در متن چک شرطى براى پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

♦️ دارنده چک :
کسی است که چک به نام او صادر می‌شود یا از طریق ظهرنویسی به او منتقل می‌شود یا چک در وجه حامل را در اختیار دارد و می‌تواند با مراجعه به بانک مبلغ مندرج در متن چک را مطالبه کند. دارنده چک بلامحل کسی است که برای اولین بار چک را به بانک ارایه کرده است اعم از این که کسی باشد که چک به نام او صادر شده یا اینکه پس از ظهرنویسی چک به وی منتقل شده باشد.
کسی که چک در وجه وی صادر شده می‌تواند با ظهرنویسی آنرا به شخص دیگری واگذار نماید، بشرطی که صادرکننده حق انتقال چک را از وی سلب نکرده باشد
(یعنی در متن چک روی کلمـه « حواله کرد» قلم نزده باشد.)
قانون گذار به دارنده چک بلامحل حق داده است که در صورت فراهم بودن شرایط بتواند علیه صادر کننده، متوسل به شکایت کیفری شود به عبارت دیگر حق شکایت کیفری را متعلق به دارنده چک دانسته است. به همین دلیل تشخیص اینکه چه کسی اولین بار برای وصول چک به بانک مراجعه کرده است، بانک‌ها مکلف هستند به محض مراجعه دارنده چک، هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید کنند. در صورتی که دارنده چک بعد از اقدام به شکایت کیفری، چک را به دیگری
انتقال دهد یا حقوق خود نسبت به چک را به هر نحو به دیگری واگذار کند تعقیب کیفری موقوف می‌شود زیرا حق شکایت کیفری فقط برای کسی است که اولین بار چک را به بانک ارایه کرده است.
♦️ نکته: ظهرنویسی:کسی که چک به نام او صادر شده است با امضا یا نوشتن در پشت چک به شخص دیگری اجازه برداشت مبلغ چک را می‌دهد، در واقع چک را به شخص یا اشخاص دیگری انتقال می‌دهد و ممکن است به این طریق چک از طریق یک ظهرنویس به ظهرنویس دیگر چند دست ادامه پیدا کند. اما چک در وجه حامل بدون ظهرنویسی نیز قابل انتقال به اشخاص دیگر است زیرا حامل هر کسی می‌تواند باشد.

تفاوت بین چک حقوقی و چک کیفری:
عبارت چک حقوقی و چک کیفری فقط در مورد چک‌های برگشتی (بلامحل) استفاده می‌شود و مربوط به نوع مسوولیت شخص صادرکننده چک است.

● اگر چک کیفری باشد، می‌توان علاوه بر این‌ که وجه چک را دریافت کرد، صاحب حساب (صادرکننده) را نیز به زندان انداخت؛

● ولی اگر چک حقوقی باشد، فقط می‌توان وجه چک را دریافت کرد.

● البته ناگفته نماند که نوع چک در سرعت و نحوه رسیدگی در دادگاه متفاوت است و در چک کیفری زودتر و راحت‌تر به پولمان خواهیم رسید؛ اما در چک حقوقی به خاطر آیین دادرسی پرپیچ و خم، دیرتر به نتیجه خواهیم رسید.

 جهات کیفری چک:

دارنده چک باید تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مربوط مراجعه کند و ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک شکایت نماید.
چک سفیدامضا داده نشده باشد.
در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله است. (چنانچه در متن چک قید تحقق شرطی برای وصول نشده یا در چک به صراحت ذکر نشده باشد که چک بابت تضمین معامله ای است و در عین حال مدعی علیه به طریق دیگر این مراتب را ثابت کند (مثلاً به وسیله دفتر تجارتی صادر کننده چک یا قرارداد) چک مورد بحث قابل تعقیب کیفری نیست.)
چک بدون تاریخ نباشد.
تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در چک نباشد. (به روز باشد. )
صاحب حساب با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صادر کردن چک نکرده باشد.
صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخت یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن نداده، یا موجبات پرداخت آن را در بانک محال علیه فراهم نکرده باشد.
شاکی چک را بعد از شکایت کیفری به دیگری انتقال نداده یا حقوق خود را به نحو دیگری واگذار نکرده باشد، در غیر این صورت شکایت کیفری موقوف خواهد شد.

(شرایط مذکور منحصراً برای امکان تعقیب کیفری است و در سایر موارد تبعیت از همه این شرایط لازم نیست، مثلاً دارنده چک می تواند بدون رعایت شرایط مذکور یا علیه صادرکننده چک بی محل اجراییه صادر کند یا تعقیب وی را از طریق طرح دعوی در دادگاههای حقوقی بخواهد.)

 

شماره خبر 799 - 2017/03/31